Konferencja w Würzburgu 2025: „Rodzina”

Międzynarodowa konferencja naukowa

„Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa.” Rodzina w Europie Środkowej ponad granicami terytorialnymi, narodowymi, religijnymi i społecznymi (do 1989 r.)

Internationale wissenschaftliche Tagung

„Die Familie ist die natürliche Grundeinheit der Gesellschaft und hat Anspruch auf Schutz durch Gesellschaft und Staat”. Familie in Mitteleuropa über territoriale, nationale, religiöse und soziale Grenzen hinweg (bis 1989)

• Międzynarodowa – interdyscyplinarna i przekrojowa – konferencja naukowa
• Termin: 22 i 23 września 2025 r. (poniedziałek i wtorek)
• Miejsce: Würzburg

Rodzina, zwłaszcza rodzina nuklearna składająca się z rodziców i dzieci, jest często postrzegana jako fundament społeczeństwa. Stanowi ona podstawową jednostkę społeczną, w której przekazywane są wartości, normy i tradycje kulturowe. Ochrona prawna rodziny, mająca na celu zapewnienie jej stabilności i bezpieczeństwa, jest głęboko zakorzeniona w wielu krajach. Prawo do założenia rodziny oraz jej ochrona przez państwo są uznawane za podstawowe prawa człowieka, zapisane w konstytucjach narodowych i międzynarodowych umowach, takich jak Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948 roku. W artykule 16 § 3 tej deklaracji czytamy: „Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeństwa i ma prawo do ochrony ze strony społeczeństwa i Państwa”. Jednakże historyczne przekazy ukazują, że wsparcie dla rodziny jako „naturalnej komórki społeczeństwa” nie zawsze i nie wszędzie było bezwarunkowe. W różnych epokach i regionach istniały odmienne wyobrażenia o tym, czym jest rodzina, kto może ją założyć i jaką rolę powinna odgrywać w społeczeństwie. Te wyobrażenia były często kształtowane przez czynniki polityczne, religijne i społeczne.

Głównym celem konferencji jest przedstawienie historii rodzin, które poprzez swoje powstanie i istnienie przekraczały granice terytorialne, narodowe, religijne lub społeczne. Takie rodziny często nie wpisywały się w ówczesne wyobrażenia o „idealnej” rodzinie i musiały stawić czoła szczególnym wyzwaniom. Mogły one składać się z członków różnych narodowości, jak na przykład rodziny polsko-niemieckie, które powstały podczas i po II wojnie światowej, lub po zmianach granic po 1945 roku nagle znalazły się w innym państwie (na przykład na Śląsku). Te rodziny często musiały zmagać się z uprzedzeniami i przeszkodami prawnymi, ponieważ w obu krajach były postrzegane jako „inne”. Innym przykładem są rodziny mieszane religijnie, które wyznawały różne konfesje lub pochodziły z różnych warstw społecznych, jak na przykład małżeństwa chrześcijańsko-żydowskie w Europie XIX i XX wieku. Te rodziny często stawały w obliczu wykluczenia społecznego i musiały ukrywać swoje praktyki religijne oraz tożsamość. Również granice społeczne odgrywały rolę, jak w przypadku rodzin pochodzących z różnych warstw społecznych. Przykładem są małżeństwa między arystokratami a mieszczanami, które często spotykały się z silnym oporem zarówno ze strony rodziny, jak i społeczeństwa.

Badanie historii rodzin, które przekraczały granice dostarcza wglądu w różnorodność i złożoność ludzkich społeczności. Pokazuje, jak rodziny w przeszłości radziły sobie z wyzwaniami i jakie strategie rozwijały, aby przetrwać w różnych kontekstach społecznych i politycznych. Badania mają przyczynić się do pogłębienia zrozumienia historycznego rozwoju struktur rodzinnych w polskim i niemieckim obszarze kulturowym oraz podkreślić znaczenie tolerancji dla różnorodności we współczesnym polskim i niemieckim społeczeństwie. Referaty prezentowane podczas konferencji mają na celu ukazanie państwowego i społecznego podejścia do tych „odmiennych” rodzin. Na podstawie konkretnych przykładów oraz najnowszych badań naukowych zostanie przeanalizowane, jak te rodziny były traktowane w różnych kontekstach historycznych. Czy były akceptowane, tolerowane, czy dyskryminowane? Jakie mechanizmy prawne i społeczne były stosowane, aby „poradzić sobie” z ich istnieniem? Do udziału w konferencji zaproszeni są badacze różnych epok i dziedzin. Aby ułatwić wzajemne zrozumienie przygotowaliśmy poniższe pytania, uprzejmie prosimy o zapoznanie się z nimi i uwzględnienie w swojej prezentacji. Posłużą one także do podsumowania dyskusji końcowej na samej konferencji:

• Co rozumieją Państwo w swojej dyscyplinie/epoce pod pojęciem rodziny?
• Co sprawiało, że dana rodzina była „inną” rodziną i na ile to określenie jest w ogóle odpowiednie?
• W jakim stopniu „inne” rodziny były akceptowane, tolerowane lub dyskryminowane? Jakie mechanizmy prawne i społeczne były stosowane, aby radzić sobie z ich istnieniem?

Ramy geograficzne konferencji obejmują Europę Środkową, ze szczególnym uwzględnieniem historycznego polskiego i niemieckiego obszaru kulturowego i historycznego. Pożądane są również referaty dotyczące innych regionów, które mogą rozszerzyć perspektywę konferencji. Okres badawczy obejmuje różne epoki do około 1989 roku, aby zapewnić przekrojowy wgląd na temat rozwoju i przemian struktury rodziny i jej dynamiki.

Call For Papers

Serdecznie zapraszamy do udziału w konferencji. Prosimy o przesłanie propozycji referatów (formularz rejestracyjny: część 1 i część 2) mailem do dr Renaty Skowrońskiej (renata.skowronska@uni-wuerzburg.de).

• Konferencja skierowana jest do wszystkich osób zajmujących się badaniami naukowymi w zakresie tematycznym odpowiadającymi planowanej sesji: naukowców z różnych epok i dyscyplin, z dziedzin nauk humanistycznych, społecznych i teologicznych. Przewidziane są referaty ogólne, wprowadzające oraz przedstawiające powyższe zagadnienie w kontekście wybranych przykładów. Zamiarem organizatorów jest również wywołanie dyskusji w środowisku naukowców oraz sformułowanie w oparciu o przedstawiane referaty nowych kwestii badawczych.
• Językami konferencji są niemiecki i angielski. Na każdy wykład przewidziano około 20 minut. Opłaty konferencyjne nie będą pobierane. Nie jest planowana wypłata honorariów. Organizatorzy podejmują starania o zabezpieczenie dofinansowania kosztów noclegów i podróży dla referentów.
• Zależy nam na tym, aby referaty zostały przygotowane do druku i ukazały się w roczniku Biuletyn Polskiej Misji Historycznej nr 21 (2026).

Organizatorki i organizatorzy:

• Polska Misja Historyczna przy Uniwersytecie Juliusza i Maksymiliana w Würzburgu (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) – dr Renata Skowrońska
• Julius-Maximilians-Universität Würzburg, Philosophische Fakultät – dr hab. Katherina Kemmer, prof. dr hab. Thomas Baier, prof. dr hab. Helmut Flachenecker, dr hab. Lina Schröder
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytut Historii i Archiwistyki – prof. dr hab. Andrzej Radzimiński, prof. dr hab. Krzysztof Kopiński
• Haus des Deutschen Ostens (HDO) in München – Prof. Dr. Andreas Otto Weber
• Stiftung Kulturwerk Schlesien – Lisa Haberkern M.A.

Konferencja jest organizowana w porozumieniu z Kolleg „Mittelalter und Frühe Neuzeit”.

Strona w przygotowaniu